Sindikatu zintzo bat Herri duin batean

Euskal Autonomia Erkidegoko itunpeko irakaskuntzaren sektoreko grebak, aurreko goizaldean ezagutu dugunak, izan duen arrakastaren harira, lerro hauek idazteko irrika sentitu dut, poztasun- eta emozio-sentimenduek enbargatu nautelako, Nafarroa honetan sarritan bizi behar izaten dudan errealitatearekin hain kontrastean, beti hain konplikatua izaten baita.

Herri duinaren ideia itzuli zait burura, non prekarietateak, azpikontratak, austerizidioak eta oinarrizko zerbitzuetan egindako murrizketek lekurik ez duten. Eta, aldi berean, intentsitate handiz sentitu dut, beste behin ere, ELA sindikatua herri honetan existituko ez balitz, asmatu egin beharko litzatekeela: sindikatu zintzo bat herri duin batentzat. Ez du esan nahi bakarra denik, baina fede ematen dut hori ere badela, bere akatsak gorabehera, giza lan orok bezala, berak ere baduena.

Nahiz eta atzoko garaipen sindikala ez den lehena eta ez den azkena izango, muinoetaraino ailegatu zaidala aitortu behar dut, Nafarroan sektore horretako sindikatuan ardura hartzen baitut, han daramat bizitza osoa lanean. Konstituzioaren 135. artikulua aldatzeak eta zerbitzu publikoei aplikatu zitzaizkien ondorengo murrizketek, soldata-jaitsieretan eta "gastuaren arrazoanalizazioa" eufemismo sarkastikoarekin hartutako era guztietako neurrietan, IIP-PAIz eta LOMCEaz gain, azken finean, ekintza sindikalean inplikatzera eraman ninduten, eta sakonean pentsatzen dudanean, horretan lan egiten saiatzen naiz.

Irauteko oso garrantzitsua da aurrera egitea posible dela ikustea, era guztietako zailtasunak izan arren, eta ipar argia izanik, antolakuntza indartsua eta horretaz guztiaz konbentzitutako jendea, emaitzak iristen dira. Pertsonalki esperimentatu nuen, sindikatuak ni liberatu eta bi urtera, 2015eko ekain hartan, non Nafarroan aldaketaren aldeko pitzadura izugarria baitzen, hauteskunde emaitza historikoekin itunpeko irakaskuntzan, non lehen aldiz patronalaren sindikatuak, SEPNA-FSIEk, gehiengo osoa galtzen baitzuen, neurri batean nire sindikatuko 15 ordezkaritik 27rako igoera ikusgarriagatik.

Lau urte igaro ondoren, ordezkari horietako 26 mantendu ditugu, baina SEPNA-FSIEk gehiengo osoa berreskuratu du. EAEn sindikatu korporatibo horrek indar handia zuen Trantsizioan, harik eta garai hartan herrialdea politikoki eta sindikalki gidatzen zutenen ahaleginak, txukun egiteko asmoz, joan den mendeko 80ko hamarkadan lan-harremanen esparru bat ekarri zuen arte desio horrekin koherente izateko, herrialdeko lider politikoen giro neoliberalaren aurretik. Itunpeko irakaskuntzaren sektorean ez zen erraza izan Euskadiko hitzarmen autonomiko bat lortzea, 40 eguneko greba egin behar izan zen, baina behin hori lortuta, ELAk sektorearen gehiengoaren konfiantza jaso zuen, eta FSIE ia desagertu egin zen mapatik. EAEn gainditu zen hurrengo proba handia, gaur ospatzen duguna baino lehen, 2008an hasitako krisiaren lehen urteetan, auzitegietan eta ekintza sindikalarekin (grebako 5 egun barne) EAEko itunpeko hezkuntzako plantillei aplikatutako murrizketa guztiak itzultzea lortu zenean izan zen.

Nafarroan hemendik urte argietara gaude. Hemen UPNk gobernatu zuenean kontatu zuen, patronalaren eta bere sindikatuaren aliantzarekin, Hezkuntzan murrizketa basatiak egiteko, eta oraindik ere garai hartan hartu ziren neurrietako batzuk pairatzen jarraitzen dugu, baita Laukoteak 4 urtez gobernatu ondoren ere. Hark ez zuen aurrez aurre izan sektorearen %60ko ordezkaritza ELA sindikatuaren esku, EAEn gertatzen den bezala, %14koa baizik (ikastetxe batzuetan enpresak nahi duen sindikatuak bakarrik aurkez dezake hautagaitza, eta hori ez da inoiz ELA), eta zume horiekin ezinezkoa izan zitzaigun egoerari buelta ematea, soldaten %5eko errekuperaziotik harago, sare publikoarena baino puntu bat txikiagoa.

EAEn beren ikasgela itxita ikusten dutenentzat sektoreko beste zentro batean birkokatzea lortu berri dute, aurre-erretiroa hartzen duenaren errelebo-kontratua % 75era murriztuz, edo lan-karga nabarmen murriztuz, edo 2009az geroztik galdutako erosteko ahalmenaren erdia berreskuratuz, eta abar. Adibide izugarria da eskolapio, jesuita, marista, teresiar eta abarren ikastetxeetan lan egiten dugun nafarrentzat. Eta hori are gehiago gertatzen da Nafarroan estatuko hitzarmen oso pobreak agintzen digunean: aurre-erretiroa (arriskuan)% 50ekoa baino ez da, erosteko ahalmenaren galera askoz handiagoa da (% 16,4); izan ere, hemen ez dugu kendu zigutena berreskuratzen, ez digute aitortzen etxean sartzen ditugun hamaika lanorduetatik ordubete ere, eta ez digute uzten ikastetxean lan pertsonaleko ordu batzuk izaten.

Gaur, Teleberrin, Kristau Eskola patronalaren buru den salesiarra ikustea, keinuaren gogortasuna alde batera utzi duena, eta, orain, lortutako akordioagatik oso pozik dagoela dio, "guztiok nahi genuen", adostutako soldata-igoeraren zati handi bat ordaindu behar izatea ekarriko dionean; izan ere, ikastetxeetako familiei kobratzen dizkieten kuotetatik lortzen dituzten irabazietatik aterako da, eta hori harrigarria da, Nafarroan ere beste salesiar bat patronala buru baita. Haren testaferroak behin eta berriz esaten digu ez dugula hitzarmenik izango. Hemen Melilla edo Badajoz bezalako soldata-taulekin hartzen gaituzte, nahiz eta errealitate sozio-ekonomikoa hain desberdina izan, ezen gero foru-akordioak osatzen baititu, nahiz eta Gasteizko edo Donostiako itunpeko ikastetxe batera ere ez diren iristen. Are gehiago, aurreko sailburuak taula melillar horiek baliatu zituen sindikatu ahulei edo independentziarik gabekoei xantaia egiteko, eta berak “arduaratsu” deitu zizkien, atzerapena zekarren akordio bat onar zezaten edo Estatuko hitzarmenarekin soilik gera zitezen, horietako batzuek aldian-aldian sinatzen dutena. Herenegun bertan, Nafarroako bi sindikalismo ereduak bistaratu ziren. SEPNA, UGT eta LAB (hiruretako batek ere ez du sinatu atzoko EAEko akordioa) sindikatuek elkarretaratzea egin zuten Hezkuntzaren aurrean, haiek 2017an sinatu zuten akordioa bete dadila eskatzeko, eta orain arte ez dute lortu  bi sailburuk betetzea. ELAri ez ziguten mobilizazioaren berri eman, edukia eta formatua partekatzen genituen ala ez ikusteko. Azkar erreakzionatu genuen sektoreari eta iritzi publikoari gatazkari buruzko gure ikuspegia jakinarazteko, baina tarte luzea geratu zitzaigun 2016ko mobilizazioen eta negoziazioaren konbinazio bateratura itzultzeko, eta horrek ekarri zigun 2017tik aurrera administrazioko langileen igoera bera aplikatzea.

Atzoko garaipenarekin, Nafarroako ikastetxe guztietan ongi azaltzeko aukera zabaltzen zait han dutenaren eta gure abailduraren arteko aldea, hango helburuetan eta borrokan dagoen zintzotasunaren eta hemengo klientelismoaren eta derrotismoaren artekoa. Izan ere, han ez dira beste pasta batekoak, ez dira supergizonak edo superemakumeak, eta, besterik gabe, herrialde duin baten alde lan egiteko indarra eta ustea duen sindikatu batengan jartzen dute konfiantza gehienbat. Oraingoz lan hori bakarrik egin beharko dut (a zer inbidia gaur goizean Bilbon egindako ospakizunaren bideoa ikusten dudanean); izan ere, Hezkuntza Sailak kendu egin dit hauteskunde-emaitzaren ondoriozko liberazioen banaketan zegokidan lankidea, UGT 4 liberaziotik 3ra jaistea eragozteko, hauteskunde-emaitza txarragatik tokatzen zitzaion bezala. Egungo kontseilariaren taldeak bere aurrekoaren taldea prest utzi zuen erabaki bidegabea hartu du. Izan ere, herri duin baten alde lan egiteak zigorra du. Baina borrokan jarraitzen dugu epaitegietan eta ekintza sindikalarekin, eta erabaki dezakeenari esanez zuzentzea jakintsuak egiten duela.